Τα πράγματα για τα ελληνικά νοικοκυριά μετά την χρεοκοπία του 2010 δεν εξελίχθηκαν καλά ! Χαρακτηριστικότατο είναι, ότι, σύμφωνα με έρευνα της Eurostat, το 48% των Ελλήνων δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε έκτακτα οικονομικά έξοδα μεταξύ των οποίων ακόμα και οι κηδείες.
Το μέσο εισόδημα των Ελλήνων όσο και η μέση κατανάλωσή τους σε όρους Μονάδων Αγοραστικής Δύναμης (με μία Μονάδα αγοράζει κανείς την ίδια ποσότητα προϊόντων και υπηρεσιών σε όλες τις χώρες) είναι από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε. και στην Ευρωζώνη. Ειδικότερα, η κατά κεφαλήν κατανάλωση στην Ελλάδα περιορίστηκε στο 79% το 2015 , 77% το 2016 και 76% το 2017 του μέσου όρου της Ε.Ε. Συνέπεια όλων αυτών είναι η συσσώρευση ενός τεράστιου ιδιωτικού χρέους: 100 εκ χρωστούν τα νοικοκυριά στην Εφορία, 30εκ στον ΕΦΚΑ, 100εκ στις Τράπεζες και στα Funds.
Το τεράστιο αυτό ποσόν δημιουργεί αντιστοίχως τεράστια προβλήματα και στις δύο εμπλεκόμενες πλευρές. Και στους οφειλέτες και στους πιστωτές. Το Δημόσιο έχει θέματα δημοσιονομικά, το Ασφαλιστικό Ταμείο ζορίζεται, οι Τράπεζες χρειάζονται την μία ανακεφαλαίωση μετά την άλλη. Και φυσικά οι μικρές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν προβλήματα ύπαρξης. Και φυσικά πρέπει, να στηριχτούν αποτελεσματικά, αφού ξεχωριστεί η ήρα από το στάρι, αφού αποκαλυφθούν οι επιτήδειοι στρατηγικοί κακοπληρωτές.
Εξ ου και οι ιδιαίτερα ευνοϊκές ρυθμίσεις του νέου Κώδικα Διευθέτησης Οφειλών και Παροχής Δεύτερης Ευκαιρίας, που θα κατατεθεί άμεσα στην Βουλή, εξ ου και οι λεπτομερείς ασφαλιστικές δικλείδες.
Ο νέος νόμος προβλέπει πλήρη απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη του προς τράπεζες, Δημόσιο ή άλλους πιστωτές, 3 χρόνια από την κήρυξη της πτώχευσης. Πρόκειται για τη δεύτερη ευκαιρία που δίνεται στα νοικοκυριά να συνεχίσουν τη ζωή τους απαλλαγμένα από τα χρέη του παρελθόντος, που θα καλυφθούν εν μέρει από την ρευστοποίηση της περιουσίας τους με όρους όμως προστασίας συνθηκών μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης. Ειδικότερα, για οφειλέτες των οποίων η πτώχευση προκάλεσε την απώλεια της κύριας κατοικίας τους ή πάγιου περιουσιακού τους στοιχείου, τότε η απαλλαγή έρχεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις ήδη από τον πρώτο χρόνο της κήρυξης πτώχευσης.
Ο νέος νόμος περιέχει ειδική πρόνοια για τα ευάλωτα νοικοκυριά, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συνεχίσουν να διαμένουν στην πρώτη τους κατοικία, αφού όμως χάσουν την κυριότητα του ακινήτου τους. Στην περίπτωση αυτή, το ακίνητο θα αγοράζεται από έναν ιδιωτικό φορέα που θα επιλεγεί ύστερα από διαγωνιστική διαδικασία και ο οποίος θα υποχρεούται να το εκμισθώνει στα νοικοκυριά που θεωρούνται ευάλωτα, προκειμένου να αποτραπεί η έξωσή τους από την πρώτη τους κατοικία. Ο οφειλέτης θα έχει το δικαίωμα να μισθώσει το ακίνητό του από τον φορέα για 12 έτη, με δικαίωμα στο τέλος επαναγοράς σε εύλογο τίμημα. Το ενοίκιο θα ορίζεται με βάση το επιτόκιο στεγαστικού δανείου. Σημαντικότατη είναι η πρόβλεψη για επιδότηση του ενοικίου με βάση τις διατάξεις που ισχύουν για τη χορήγηση στεγαστικού επιδόματος.
Ο νέος κώδικας δίνει τη δυνατότητα της εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, που επιδιώκεται να λειτουργήσει ως η πρώτη ευκαιρία αποτροπής της οικονομικής αδυναμίας και υπερχρέωσης μέσω της δυνατότητας διαπραγμάτευσης του οφειλέτη με τους πιστωτές του, δηλαδή τις τράπεζες, το Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης. Προβλέπεται λοιπόν διαδικασία πρόσβασης οφειλετών σε σαφή και διαφανή εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης, τα οποία μπορούν να εντοπίζουν περιστάσεις που δύνανται να οδηγήσουν σε αφερεγγυότητα και να επισημαίνουν στον οφειλέτη την ανάγκη άμεσης αντίδρασης. Στα εργαλεία αυτά περιλαμβάνονται ηλεκτρονικοί μηχανισμοί ειδοποίησης του οφειλέτη, καθώς και συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Όλα αυτά δεν είναι βέβαια απλά, δεν είναι εύκολα αντιληπτά και κατανοήσιμα.
Εδώ έγκειται η μεγάλη πρόκληση. Το μυστικό της επιτυχίας ή αποτυχίας μιας τόσο σημαντικής καινοτομίας. Η διάγνωση των ευαλώτων, η ενημέρωση και καθοδήγηση τους.
Είναι προφανές, ότι οι επιχειρηματίες έχουν την δυνατότητα επαγγελματικής συνδρομής. Το ίδιο ισχύει προφανώς και για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Τι γίνεται με τις ειδικές ομάδες του πληθυσμού, αυτές που ακόμη και στις προηγμένες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης αποτελούν το 1/4 τουλάχιστον του πληθυσμού;
Άνθρωποι χαμηλού επιπέδου μορφώσεως, με αδυναμία αντίληψης των προσφερομένων δυνατοτήτων χρήσης κρατικών υπηρεσιών. Ηλικιωμένοι και άνθρωποι με χρόνια προβλήματα σωματικής υγείας, οικογένειες επιβαρυνόμενες με χρόνιους ψυχικά ασθενείς,
Νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, με κατοικία σε υποβαθμισμένες αστικές ή μακρινές αγροτικές περιοχές με μειωμένη μεταφορική πρόσβαση. Σημαντικό τμήμα αυτών των πληθυσμών αντιμετωπίζει με φόβο και δυσπιστία την συνδιαλλαγή με το κράτος και την αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων.
Πως προσεγγίζονται όλοι αυτοί;
Τούτο είναι δυνατόν μόνον όταν υπάρχει η δυνατότητα της εξατομικευμένης, της προσωπικής επαφής. Ακόμη και η χρήση των ηλεκτρονικών εργαλείων είναι για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού απροσπέλαστη. Όσο κατεβαίνουμε την κοινωνική κλίμακα ακόμη και οι τελειότερες πλατφόρμες αποκτούν αισθητηριακή αφασία. Δεν αντιλαμβάνονται την κατάσταση του λαού.
Η λύση ευρίσκεται στην δημιουργία υπηρεσιών ενεργού προσέγγισης. Η δημιουργία Γραφείων Εξυπηρέτησης και Υποστήριξης Δανειοληπτών σε κάθε Δήμο της χώρας (με χρηματοδότηση του από τους ΚΑΠ και όχι το περιστασιακό ΕΣΠΑ) η λειτουργική τους ένταξη στα Κέντρα Κοινότητος, η στελέχωση αυτών πχ από το προσωπικό που έχει ήδη προσληφθεί για την Βοήθεια στο σπίτι. Οι δομές αυτές υπάρχουν και προς τιμήν της τους δημιούργησε η Αριστερά. Υπολειτουργούν όμως. Η στελέχωση, η εκπαίδευση, ο ενιαίος τρόπος λειτουργίας υπό την επίβλεψη και τον έλεγχο της Κεντρικής Υπηρεσίας του ΟΠΕΚΑ, θα δημιουργήσουν για πρώτη φορά στην ιστορία μας μία ενιαία λειτουργούσα Κοινωνική Υπηρεσία.
Είναι πράγματι μοναδική ευκαιρία, η πρώτη στα 200 χρόνια κρατικής μας ύπαρξης να οικοδομήσουμε ένα κοινωνικό κράτος πρόνοιας και υποστήριξης.
Άρθρο μου στο thessnews.gr